Сёрнитны кö дзебтöг, то кыдзи ляпкалiсны юясным, гежöдмис да гöльмис парманым, сiдзи жö кутiм чинны да бырны ми, комияс, асьным, ёнакодь «ёгöссис» и чужан кывным. Шогöдö сыысь, мый коми кыв велöдöм вöсна воддза серти омöльджыка кутiсны тöждысьны районса школаясын. Став сертиыс, та вöсна этшаджыкöн сетчöны творчествоö. Во дас сайын на кö «Парма гор» газетлöн редакцияö районса шко-лаясын велöдчысьяссянь кывбуръяс да висьтъяс воисны быд вежон, то кольöм воын воис лыда гижöд. Некодöс лои чукöртны том гижысьяслöн семинар вылö, та вöсна сiйö кольöм воын эз вöв. А таво семинар лоас, кутам донъявны велöдчысьяслысь гижöдъяс, кодъясöс найö сетлiсны велöдан управлениеöн нуöдöм «Чужан му дiнö муслунöн» да «Енбиа гижысь» конкурс вылö. Найöс окотапырысь вичмöдiс велöдан управлениеса методист Г.А.Корецкая.
Колö шуны, мый тайö конкурсъясыс, кодъяс мунiсны 2011 да 2012 воясын, öтувтiсны, донъ-явны кö арлыд серти, вель нин сяммысь гижысьясöс — 5-11 классъясын велöдчысьясöс. Тöдчö чужан кывйöн лöсьыда вöдитчöм, образъяс корсялöм, шензьöдны зiльöм, а мый медбур — чужан му да чужан кыв дiнö ыджыд муслун. Кызвыннас та йылысь и кывбуръяс да ичöтик висьтъяс. Та вöсна и наысь артмöдöм öтувъя сборниклы сетiм «Олан ру» ним. Ме окотапырысь уджалi велöдчысьяслысь гижöдъяссö лöсьöдыштöм вылын. Туйдытöг да велöдтöг выль гижысьяс оз лоны, а найö зэв ёна колöны коми литературалы, стöчджыка кö, коми йöзлы.
Комын сайö гижысь пиысь медся ас руаöн, кыв боксянь медся авъяöн, вöр-ва йылысь медся серпасаöн лоö Зимстанса шöр школалöн 9-öд классын велöдчысь Михаил Мартюшёвлöн вуграсьöм йылысь висьт, кöнi автор пыдiсянь восьтö ичöт мортлысь чужан муын сьöлöм кылöмсö. Лыддьöй асьныд: «Унмöй вошис дзикöдз. Вöрын лоисны кутшöмкö содтöд шыяс, быттьö кодкö став мутисö ысталiс чом дорö. Со кöнкö вöсниа-вöсниа нявöстiс кань. Кысь нö танi каньыс? Кодкö дзик вевт весьтын кутiс серавны: «Ха-ха-ха!» Öшиньö вартö тöлысь югöр. Мый ыджда тöлысьыс! Ме вылö видзöдö. Синъяса и быдтор. Сьыланкыв эм, кöнi сьывсьö, мый тöлысь вылас босьтöмаöсь сирöта нылöс. Карнана и ведраяса пö сэнi. А ме мыйлакö ог аддзы. Гашкö, и эм».
Прозаöн гижысьяс лыд-ысь сiдзжö позьö пасйыны Ярашъюса школалöн 9-öд классын велöдчысь Злата Третьяковаöс, кодi мичаа гижöма лунвывса саридз дорö ветлöм да ас чужан му йылысь. Аслас велöдысь йылысь зэв шоныд кывъяса серпасыс Пожöгса шöр школалöн 9-öд классын велöдчысь Мария Шаховалöн. Олöм вöсна ыджыд тöжда (эндöны муяс да видзьяс, абу удж, паськалöма юöм) Пожöгса шöр школалöн 6-öд класса велöдчысь Владислава Лопырева. Вась чож йывсьыс, кодi вöлöма фронтöвикöн, зэв пыдди пуктöмöн гижö Носимысь Екатерина Сенькина. Сьöлöм вылö воисны Помöсдiнысь Виктория Уляшёвалöн мойдъяс.
Босьтны кö поэзия да донъявны гöгöрбок, медся бурöсь кывбуръясыс Кужйысь Мария Юшковалöн да Помöсдiнысь Дария Игнатовалöн. Тайö авторъясыс кутöны размер, корсялöны зумыдджык рифмаяс, аслыспöлöс кывъяс, лöсьöдöны сьöлöмö йиджан образъяс. Со лыддьöй М.Юшковалысь:
Пелысьöй,
муса да-й пуöй,
Тулысыс
регыд нин воас.
Сэки и меным ас муын
Гажаджык
овнысö лоас.
Дария Игнатовалöн кывбуръясыс абу сöмын чужан му йылысь серпасъяс, но и сэнi асьсö шудаöн кылöм, тöдчö олöм йылысь мöвпалöм. Мыйта тöрöма сылöн дженьыдик «Кодзувъяс» кывбурö:
Кодзувъяс,
тi вылынöсь,
Миян дорысь
ылынöсь.
Збыль мöй
вöвлöм мортъяс?
Мортъясöн кö
шусянныд,
Бöр мед эськö
усинныд,
Лоим гортын ёртъяс.
Пасъя нöшта Пожöгысь Мария Шаховаöс, кодi восьтö унапöлöс тема, сылы тöдса нин и сьöлöм вылö воысь морт-öс кылöм, кодöс ми шуам муслунöн. Эм кö татшöмыс, оз ков дзебны. Муслун бордйöдö морт-öс, олöмсö вöчö югыдöн, мичаöн.
Быть пасъя йöзöс, кодъяс отсалöны быдмыны литературалöн ордым вылын. Тайö школаын ком кыв да литература велöдысьяс: Кулöмдiнысь Любовь Алек-сандровна Кочанова, Донысь Нина Васильевна Калистратова, Зимстанысь Изабелла Пантелеймоновна Орехова, Пожöгысь Елена Александровна Игнатова, Шöръягысь Нина Михайловна Напалкова, Дереваннöйысь Татьяна Васильевна Зезегова, мукöдъяс. Торйöн пасъя Помöсдiнысь Александр Васильевич Шебыревöс, кодi ачыс поэт да кöсйö, мед коми кывйöн гижысьяс лоисны и ас бöрсяыс, дыр нин нуöдö гижны велöдан кружок.
Татшöм йöзыс ышöдöны челядьöс öтарö быдмыны, йöзöдны гижöдъяс оз сöмын «Парма горын», но и «Йöлöгаын», «Би киньын», «Войвыв кодзулын». Ог лыддьöдлы Тима Веньсянь босьтöмöн, а вайöда бöръя дас восö. Миян Эжва йывса том гижысьяс пöвстысь бура тöдсаöн лоисны Алёна да Анастасия Шомысоваяс, Артур Уляшёв, Екатерина Битнер. Менам видзöдлас вылö, тайö чукöрсьыс сiдзжö вермас петны тöдчана гижысь, мед сöмын öтарö пестiс енбисö.
Аттьö ставлы, кодъяс кутшöмкö ногöн отсалöны том гижысьяслы: республикаса гижысьяс котырлы, газетъяслöн, журналъяслöн котыръясöн веськöдлысьяслы, меставывса, районса да республикаса власьтлы, общественнöй котыръяслы да с.в. Сöмын öтувъя вынъясöн вермам кутны чужан кывнымöс колана тшупöдын, лöсьöдны сы вылын выль гижöдъяс, кодъяс ёна колöны коми лыддьысьысьяслы. А том гижысьяслы — ассьыныс гöлöс да паськыд борд, мед лэбисны енэж шöрöд да кылiсны ас войтырлы.
Эжва йыв, колö чайтны, и водзö лоас озыр енбиа йöзöн.
Василий ЛОДЫГИН,
районса гижысьяслöн котырöн веськöдлысь.
Алексей КОРЕЦКИЙЛÖН снимок вылын: Кулöмдiнса шöр школаысь том гижысьяс.